Περίληψη
H Λ΄ ΕΠΚΑ έθεσε από το 2005 τα πλαίσια ενός προγράμματος στοχεύοντας στην έρευνα και μελέτη των εγκαταστάσεων της 7ης και του α΄ μισού της 6ης χιλιετίας π.Χ., καθώς και στην αναλυτική καταγραφή των πολιτιστικών στοιχείων. Είναι η εποχή των πρώιμων εγκαταστάσεων των συλλεκτών που έχουν μετατραπεί ήδη σε γεωργούς στο χώρο της Δυτικής Μακεδονίας, που γεωγραφικά αποτελεί σταυροδρόμι μετακινήσεων, επαφών και επικοινωνίας μεταξύ βορρά-νότου και ανατολής-δύσης. Τα συμπεράσματα που μπορούν να προκύψουν από μια τέτοια έρευνα έχουν σχέση με την κατανόηση της εξελικτικής πορείας των πρώιμων γεωργοκτηνοτρόφων στο ίδιο οικολογικό περιβάλλον, τους παραλληλισμούς, ομοιότητες και διαφορές μεταξύ τους και συσχετίσεις, συγκρίσεις με άλλους πολιτιστικούς κύκλους.
Μέσα σ’ αυτά τα πλαίσια εντάσσεται και η μικρή σωστική ανασκαφή που πραγματοποιήθηκε στη Σουλουκιά Ποντοκώμης, μέσα στα όρια επέκτασης του Νοτιοδυτικού πεδίου, όπου κατά τη διάρκεια εργασιών για την κατασκευή ταινιοδρόμου από τη ΔΕΗ ΑΕ, εντοπίστηκαν διαφοροποιήσεις σκούρου καστανού χώματος και κεραμεική. Η σωστική ανασκαφή που είχε διάρκεια ενάμισι μήνα έφερε στο φως μία τάφρο και είκοσι ένα λάκκους. Από το εσωτερικό της τάφρου και των λάκκων, που περιείχαν και υπολείμματα καύσης και μάζες πηλού, περισυλλέξαμε μεγάλη ποσότητα κεραμεικής, μονόχρωμη και διακοσμημένη, οστέινα, πελεκητά και τριπτά εργαλεία, ειδώλια, οστά ζώων, μικρή ποσότητα οικοδομικού υλικού, καθώς και λίγα αποστρογγυλεμένα όστρακα σε δεύτερη χρήση ως σφονδύλια.
Τα ευρήματα της ανασκαφής, και προπάντων η κεραμεική, χρονολογούν τη θέση κατά κύριο λόγο στην Αρχαιότερη, αλλά και στη Μέση Νεολιθική Εποχή. Το γεγονός ότι στην περιοχή δεν εντοπίστηκαν οικοδομικά κατάλοιπα σε συνδυασμό με την ανεύρεση μόνο λάκκων και της τάφρου μας προσανατολίζει στην άποψη ότι βρισκόμαστε στις παρυφές του νεολιθικού οικισμού, τον οποίο και ευελπιστούμε να εντοπίσουμε στο μέλλον.
Στη θέση Ίσιωμα, στο αγροτεμάχιο με αρ. κτημ. 161, αποκαλύφθηκε μικρή εγκατάσταση, η οποία, βάσει της κεραμεικής, χρονολογείται στη Μέση Νεολιθική Εποχή.
Τα οικιστικά της κατάλοιπα αντιπροσωπεύονται από το κεντρικό και τέσσερα (4) μικρότερα ορύγματα, τα οποία αποτελούν ημιυπόγειες κατοικίες, από είκοσι επτά λάκκους κυκλικούς, ημικυκλικούς και ακανόνιστους παραλληλόγραμμους, οι οποίοι συνδέονται με τα ορύγματα – κατοικίες και μπορούν να ερμηνευτούν ως βοηθητικοί χώροι και χώροι εργασιών, από δέκα ταφές, εκ των οποίων οι πέντε χρονολογούνται στην Νεολιθική Εποχή, και από αβαθείς, μικρών διαστάσεων, διαφοροποιήσεις χώματος με κατάλοιπα.
Η κεραμεική ανήκει σε αγγεία με λεπτά και μεσαία κυρίως τοιχώματα, ενώ δεν λείπουν όστρακα από αγγεία χονδροειδή. Διακρίνονται οι κατηγορίες της μονόχρωμης, της διακοσμημένης και της αβαφούς κεραμεικής.
Ο κατάλογος των μικροευρημάτων περιλαμβάνει πάνω από 200 αντικείμενα που κατανέμονται σε τριπτά και πελεκητά λίθινα εργαλεία, σε πήλινα σφονδύλια, σε οστά με ίχνη επεξεργασίας και σε δύο ζωόμορφα ειδώλια.
Γ. ΚΑΡΑΜΗΤΡΟΥ-ΜΕΝΤΕΣΙΔΗ, Κ. ΑΝΑΓΝΩΣΤΟΠΟΥΛΟΥ, Χ. ΛΟΚΑΝΑ «ΔΥΟ ΘΕΣΕΙΣ ΑΡΧΑΙΟΤΕΡΗΣ ΚΑΙ ΜΕΣΗΣ ΝΕΟΛΙΘΙΚΗΣ ΣΤΗΝ ΠΟΝΤΟΚΩΜΗ ΚΑΙ ΣΤΗ ΜΑΥΡΟΠΗΓΗ ΕΟΡΔΑΙΑΣ», ΑΕΑΜ 2, 2010 [2011]
